Beelden van de 'Eyseend'
Rondje Zweden in 2018
Deel 2 (20 juni - 17 juli)
Het Götakanaal (Mem - Sjötorp)

Het doorvaartbewijs aan de reling voorop.

Van Oxelösund naar Mem via de Arkösund en de Slätbaken archipel 20 juni (60 km).
Je komt in de Slätbaken archipel voorbij aan Slottsholmen met de ruïne van slot Stegeborg.
 

Aan het eind van de Slätbaken archipel arriveer je bij het doel: Mem, een klein plaatsje met de eerste sluis van het Götakanaal. Daar moet je een kaart kopen bij het sluiskantoor. Je kunt tot aan het Vänermeer en vandaar via het Trollhatan kanaal naar Göteborg. Enkeltje of retour. de prijs wordt per lengte boot berekend en is inclusief alle voorzieningen onderweg, hoeveel en hoelang je er ook gebruik van maakt.
 

Het sluiskantoor waar de elektronische betaling stokte. Moet onderweg nog in Motola worden geregeld.
De bemanning van kantoren en sluizen bestaat voornamelijk uit zeer behulpzame studenten.
 

de eerste sluis. Lijnen voor en achterop het schip. Als je geen lieren hebt zoals wij, moet een bemanningslid aan wal. Die loopt met de lijnen mee de sluis op en houdt de voorlijn strak. Op het schip wordt de achterste strak gehouden. Verval vaak ruim 3 meter met gladde, strakke sluismuren en kolkend water.
 

Het water stroomt met redelijk geweld de sluis binnen. Je moet echt je aandacht er bij houden.
 

De haven binnen de (eerste) sluis van Mem met Jeugdherberg en andere voorzieningen is de rust zelve. Nummer aan de boot. Diverse schepen blijven een dagje liggen om de omgeving te verkennen.
Wij gaan de volgende dag door naar Söderköping.

De tweede sluis in het kanaal op weg naar Söderköping 21 juni (6 km, één sluis).
Er waren bij het invaren een paar probleempjes met de sluis. Er kwam van boven nogal wat water over de sluisdeuren.

De 'Eyseend' past wel in deze omgeving.
 

Söderköping nadert al snel na de tweede sluis in het Götakanaal.

Het stukje kanaal richting Mem, gezien vanaf de Borgberget bij Söderköping

We kozen een ligplaats voor de sluis met mooi uitzicht op het verkeer in en uit de sluis. We werden direct getrakteerd op een Christelijk koor, dat op hun schip 'Shalom' in de sluis diverse liederen ten gehore bracht. Het gezelschap maakt met hun boot en boodschap een zomerreis door en langs West Zweden.

De 'Eyseend', met veel bekijks (houten boot ...) vanuit de sluis gezien.

De andere kant van de 'Eyseend'. Echt Zweeds.

Söderköping is een oude handelsstad. Vind je helemaal terug in de huizen en andere gebouwen in de stad.
Authentiek kleurig Zweeds, de meeste in goed onderhouden en geschilderd hout uitgevoerd.

Oud en mooi!

De oude stad gezien van de Borgberget  (noordzijde sluis).

Belangstellenden voor schip en informatieposter in het want.

De WDR maakt de hele dag filmopnames op de Lindön, een passagiersschip op het Götakanaal (film wordt over ongeveer een half jaar uitgezonden). Het schip is gebouwd in 1915 voor de Russische Tsaar Nikolaj II op de de Motala-scheepswerf in Norrköping, maar niet afgenomen vanwege de Russiche revolutie.

In Zweden wordt midsommar gevierd op de vrijdag die in de periode van 19 juni tot 25 juni valt, dus vandaag de 22ste.

Van Söderköping naar Norsholm 23 juni (28 km, 13 sluizen).
Op sommige momenten oogt het spectaculair voorin de sluis.

De eerste sluizen deden we met Rita op de kant, die het voortouw strak hield.

Een stukje Zweeds Varend Erfgoed, volgens de sluismeerster ruim 200 jaar oud.

Van Norsholm naar de sluizen van Berg 24 juni (20 km, 8 sluizen).
Een lange steiger als jachthaven aan de kant met restaurant en supermarkt.
Daar achter een sluis tussen een weg- en spoorbrug geklemd met weinig verval naar het meer Roxen.

In de sluis een kwartiertje wachten op passerende treinen.

Het Götakanaal "loopt" door het meer Roxen met schitterende plekjes aan de kant.

Bij het sluizencomplex van Berg wordt je "verwelkomd" door de "Dubbelgångare" (dubbelganger), 9 meter hoog, van kunstenaar Kent Karlsson.

Een foto van een ansichtkaart van het sluizencomplex, 7 sluizen, van 33,3 meter naar 52,1 meter hoog.

Er wordt steeds één richting op geschut en de onderste sluis werd net gevuld toen we aankwamen.

Het sluizencomplex bij Berg, de tweede sluis. Rita belegt nu voor en achterlijn achter een ring.
Achterlijn strak en de voorlijn loopt via een ring voorop de boot en wordt handmatig strak gehouden.
Als je een lier aan boord hebt, kun je de voorlijn daarop beleggen. Maar die hebben we op de 'Eyseend' niet.

 Veel publiek aan de kant. Sommige bemanningen worden daar erg zenuwachtig van.
Het kanaal wordt ook wel eens gekscherende het "Divorce Canal" genoemd.

 De achterlijn van de voorste boot valt naar beneden en komt in de schroef.
Met veel mensen en moeite wordt de boot aan de andere kant vastgemaakt.

 In de laatste (zevende en bovenste) sluis heb je een prachtig uitzicht naar beneden.

Het eindpunt bereikt. Ook het ongelukkige schip is er gekomen.
We hebben haar verderop naar een ligplaats gesleept.

Prachtige jachthaven in het "meertje" boven de zevende sluis met een perfecte accomodatie, restaurant en het onvermijdelijke midgetgolf en heel veel bolletjes ijs.
Hier blijft de 'Eyseend' een paar dagen om de omgeving te verkennen.

Aan de andere kant van de jachthaven zijn weer een aantal dubbele sluizen.
Tijdens een wandeling komen we het passagierschip 'Diana' tegen in het kanaal.
Deze kanaalboot "doet" Göteborg - Stockholm in 6 dagen met passagiers.

 We volgen het schip natuurlijk op weg naar het meer Roxen (beneden Berg). Past net in de sluis, de deuren blijven soms achter het anker steken. Het is een spectaculair gezicht.

 Vanaf de 'Eyseend' gezien in de laatste tweetraps-sluis voor de jachthaven.

De 'Diana' ligt in de onderste sluis. en de deur gaat bijna op naar het meer Roxen.

De 'Diana' vaart samen met de 'Juno' regelmatig het traject Göteborg - Stockholm in 6 dagen met passagiers. Wij hebben met de 'Eyseend' de zelfde route vanaf Stockholm gevaren en hopen op ons gemak over een aantal weken in Göteborg aan te komen.

Om 9 uur worden de sluizen opgestart door de sluismeesters (veel jonge dames overigens). Perfect te volgen van onze ligplaats. De eerste boten liggen dan al een uur voor tijd aan de "passeersteiger", om met één van de eerste schuttingen mee te kunnen (max. 4 boten per schutting afhankelijk van breedte en lengte).
Er zijn er dan ook voordringers, zoals vanmorgen (26 juni). Geeft de nodige discussie op de steiger.
Maar uiteindelijk beslist de sluismeester (geel shirt) de volgorde op basis van de ruimtebenutting in de sluis.

Er zijn 3 oude kanaalboten, waarvan er twee de lijndienst Göteborg - Stockholm varen. De 'Diana', die we gisteren zagen en de 'Juno' (de oudste). Vanmorgen kwamen de 'Juno'  en de 'Wilhelm Tham' ook langs.
De 'Wilhelm Tham' vaart meestal het traject Motala - Söderköping v.v. Het overige botenverkeer moet gewoon blijven liggen.
Dus voor de boten aan de wachtsteiger werd het bijna 12 uur voor de eerste 4 de sluis in mochten.
Dat geldt dan ook voor de boten die boven en onderaan de 7 sluistrappen van Berg wachten.
In de Volkskrant heeft in 1997 een lezenswaardig artikel met achtergrondinformatie over de kanaalboten gestaan.

Na de passage van de kanaalboten zijn we op de fiets naar Linköping geweest. De op 6 na grootste stad van Zweden, ook per schip bereikbaar vanaf het meer Roxen. Vroeger was er veel handel over water (....köping betekent ook iets in de trant van handelsstad) via het Kindakanaal.

In het Kindakanaal diverse handbediende sluizen. In de stad zelf veel vaste bruggen waar je met een redelijke motorboot nog heel goed kunt varen en in het centrum een oude Nederlandse klipper als restaurant.

Van Berg naar Borensberg 27 juni (22 km, 9 sluizen).
De Motala ström loopt van het Vättermeer naar de Oostzee. Een deel van het Götakanaal loopt min of meer evenwijdig met deze rivier. Op sommige plaatsen, zoals achter dit Falurode huiskijk je er op.

In Brunneby, Brunnebygård, met de Kirka er linksachter, aan de pelgrimsroute naar Vadstena.

Vlak voor de sluis in Borensberg staat het al meer dan 100 jaar oude Göta Hotell. Er stonden een 8-tal oude Messerschmitt Kabinenrollers voor geparkeerd.

De Gastenhamn in Borensberg na de sluis en brug is een lange steiger.

Van Borensberg naar Motala 29 juni (18 km, 6 sluizen).
Na Borensberg vaar je een uurtje over het meer Boren en kom je bij de 5-traps sluizen van Borenshult.
Ook hier konden we direct invaren.

Vanuit de sluis, kijk je "trappen" lager op het meer Boren.

Het Götakanaal slingert zich langs de eerste huizen en oude fabriekscomplexen (nu musea). Je komt ook langs het grafmonument van Baltzar von Platen, die de bouw van het kanaal initieerde en het benodigde kapitaal en de politieke steun van koning Karel XIII wist te organiseren.

Voor de spoorbrug moesten we wachten. De kanaalboot 'Wilhelm Tham' was weer op weg van Motala naar Söderköping. De kapitein had een paar Nederlandse woorden geleerd en riep "Wel goed tandenpoetsen .....".

In de Gastenhamn van Motala, na de sluis, een prachtig uitzicht richting het grote Vätternmeer, wat we moeten oversteken.

De Gastenhamn vanaf de overkant van de Motalaviken gezien.

De Gastenhamn vanaf de brug. Rechts van het Motormuseum en het bijbehorende hotel.

Motala is tijdens en na de bouw van het kanaal tot een behoorlijke industriestad uitgegroeid. Het begin van de Zweedse industrialisatie wordt aan dit kanaalproject toegeschreven. In Motala zijn er in diverse musea, mooie voorbeelden van te zien. In het Motala Verkstad, zijn naast een aantal kanaalboten, onderzeeërs, locomotieven en bruggen gebouwd.

We liggen naast het Motala Motormuseum, met oude auto's, motoren, radio's, typemachines, koelkasten enz. enz. Je loopt aan je hele jeugd voorbij. Geweldig!

Zweden zijn gek op oude auto's, vooral grote, snelle en luidruchtige Amerikanen. Achter het museum, het slot van een driedaags rondreizend autocircus van particulieren met Amerikanen en een glimmende prijzentafel.

We zijn op de fiets naar het Vadstena Slott geweest. Het best geconserveerde kasteel van Zweden.

In de Slotgracht de Gastenhamn. Een bijzondere plaats, met daaromheen een rommelige "kermis". Leuk oud centrum, maar door de vele auto's en bezoekers kun je er niet rustig van genieten.
Veel dagjesmensen met auto's en bussen. geen rustige ligplaats.
Daarom hebben we dit met de boot maar overgeslagen, maar we wilden het toch niet missen.

Van Motala over het Vätternmeer (het op één na grootste meer van Zweden en het zesde grootste meer van Europa) naar Karlsborg 3 juli (32 km).
Ver vanaf het Vätternmeer kun je de vesting al zien. De bouw duurde vanaf 1819, 90 jaar en resulteerde in geweldige, vijf kilometer lange muren en een monumentaal, niet in te nemen verdedigingswerk. Toen het klaar was, was het verouderd.

Tussen scheren slinger je naar de brug

Het water versmalt zich en dan doemt de brug op die elk half uur opent.

Na de brug is links en rechts de officiële Gastenhamn. Rechts de steiger waaraan wij lagen.

Achter de steiger een prachtig grasveld met allerlei voorzieningen. Vanwege het wereldkampioenschap voetbal was er een groot scherm opgesteld om iedereen in de (hopelijke) winst van Zweden te laten delen.
Vanaf de boot eerste rang.

Van Karlsborg naar Forsvik 5 juli (7 km).
In Forsvik (Fors = waterval en Vik =inham) begon in 1813 de bouw van het Götakanaal. In Forsvik is tegelijkertijd met Motala de basis gelegd voor in industrialisatie van Zweden. De sluis is de grootste in het kanaal met een hoogsteverschil van 3,5 meter. Je kunt zien dat een deel uit de rotsen is gehouwen. Verderop in het kanaal is dat ook duidelijk te zien.

Vanaf Forsvik bevaar je het hoogste deel van het kanaal, ruim 92 meter boven de zeespiegel.

Achter in de sluis de ooit grootste, dubbele klapbrug in Zweden, gebouwd in 1813. Nu buiten gebruik, maar nog bewaard als monument.

In Forsvik werd rond 1400 al gebruik gemaakt van de waterkracht (prachtige, ronde houten pijp). Alles te bezichtigen in het zeer uitgebreide Industriemuseum met oude scheepswerf.

Onze ligplaats aan de kleine steiger voor de sluis, met een prachtig uitzicht, achter en voor richting de sluis.

Van Forsvik naar een ankerplaats op de Viken 6 juli (10 km).
Na de sluis in Forsvik vaar je door een gedeelte van het kanaal dat echt met mensenhanden en redelijk geweld door de rotsen is aangelegd. Hier geldt ook dat passeren niet mogelijk is. Na de doorgang door de rotsen kom je in een soort Scherengebied op de Viken.

Regelmatig vaar je langs aangelegde dammen, ooit bedoeld om schepen te trekken die onder zeil hier moeilijk manoeuvreerbaar waren

In de baaitje Näsboviken vonden we een perfecte ankerplaats.

Het uitzicht vanaf de boot.

Ankerplaats Viken naar Vassbacken (via de sluis van) Tåtorp 7 juli (19 km, 1 sluis).
Een nauwe ingang in het kanaal, vanaf de Viken en direct de eerste sluis met nauwelijks verval. Deze sluis wordt nog met de hand bediend.

Ook na Tåtorp is het kanaal erg smal, uit de rotspartijen gehouwen.

In 1933 heeft men met springstof een nieuw stukje kanaal "gemaakt" en het oude deel afgesneden. Hier staat een obelisk, die aangeeft, dat dit het hoogste punt van het Götakanaal is.

Zo kwamen we in Vassbacken (op de borden langs de weg Wassbacken), waar weer een goed geoutilleerde Gastenhamn was. Om 6 uur sluit het kanaal voor de pleziervaart (09.00 - 18.00 uur), maar voor de grote kanaalboten gelden andere tijden en regels. Imposant zo'n schip, naast het café-restaurant, waar 's middags de televisie-uitzending van de uitschakeling van de Zeden op het WK door velen werd gevolgd.

Van Vassbacken naar Jonsboda 8 juli (6 km).
Vanaf Vassbacken voeren wee uit de rotsen en bossen het lagere landbouwgebied in met prachtige vergezichten over weides en korenvelden met daartussen de karakteristieke Zweedse, kleurige huizen.

In Jonsboda was er ook weer een prima Gastenhamn, maar het uitzicht was hier wijds, op stapels hout, graan en koeien.

Een Gastenhamn is een meestal een lange steiger met stroom en water en daarachter de staanplaatsen voor campers en tenten. De voorzieningen op de wal zoals douches en toiletten zijn goed onderhouden en vaak is er ook de mogelijkheid om te wassen. Ook veel fietsers maken er gebruik van.

Van Jonsboda naar Töreboda 9 juli (5 km).
Je komt in Töreboda eerst bij de spoorbrug, waarvoor je moet wachten. Daarvoor vaart het kleinste, handbediende pontje van Zweden, "Lina". Töreboda is een industriestadje en een spoorwegknooppunt.
Voor het eerst sinds dagen konden we hier ook weer gebruik maken van een supermarkt.

Ook weer een lange steiger, die 's avonds om 18.00 uur helemaal vol ligt.
Het is nu voor Zweden het hoofdseizoen.

 In het hoofdseizoen ligt de steiger 's avonds helemaal vol. Het aardige was, dat we opeens met 3 (van oorsprong) Nederlandse schepen achter elkaar lagen, een groen Skûtsje uit Middelburg, een oude Nederlandse Luxe motor, maar wel van Engelsen, en ons Nederlands-Deense kottertje. De 'La Hoya' was 20 jaar geleden verbouwd door Lex Tichelaar in Harlingen van wrak tot origineel ogend varend woonschip. De Engelsen hadden het schip dan ook "Lexe" motor gedoopt.
's Morgens kwam ook de 'Juno' nog even langs in het smalle vaarwater.

Töreboda naar Lyrestad 11 juli (11 km, 11 sluizen).
Vanaf Töreboda gaat het nu alleen maar meer naar beneden. Als je als eerste de sluis in vaart, lig je altijd aan het lage gedeelte en kun je de lijnen door de ringen halen en gewoon aan boord blijven. Heel relaxed. Soms heb je één sluis, soms twee en in dit geval drie sluizen achter elkaar.

Het landschap is golvend en hoofdzakelijk agrarisch. Prachtige doorkijkje vanaf de hoogste sluis.

Lyrestad zou volgens de oorspronkelijke plannen tot een stad moeten uitgroeien. Maar het is een dorp gebleven met een belangrijke rol voor de houtoverslag. De gebouwen ervoor staan er nog, maar hebben nu heel andere functies gekregen.

Aan de andere kant van het kanaal, een kerk uit de 13e eeuw.

Direct na Lyrestad moet je door een spoorbrug, waarover het lokaaltje naar Mariestad rijdt. Vanaf deze spoorbrug ziet de haven er zo uit.

De volgende dag om 9 uur liggen de eerste boten al voor de spoorbrug. Hierover loopt de Kinnekullebana(a)n (gele dieseltreinen). Kinnekulle is een tafelberg van ruim 300 meter hoog ten zuiden van Mariestad. De berg heeft een in Zweden zeldzame sedimentlaag uit een prehistorisch tijdperk.
 Wanneer de trein is gepasseerd gaat de brug open.

Van Lyrestad naar Sjötorp 13 juli (7,5 km, 8 sluizen).
Het gaat steeds verder naar beneden naar Sjötorp, het einde (voor ons) van het Götakanaal. De laatste sluizen vallen al onder Sjötorp en hebben een nummer. Voor sluis 2-3 stoppen we en leggen aan in een kom voor een droogdok. Hier is een tankmogelijkheid.

We blijven een nachtje liggen en hebben de tijd om de omgeving te verkennen. Zo'n 150 meter verderop ligt de laatste sluis no. 1, waarna je op het Vänernmeer komt.

De vuurtoren en het uizicht op het Vänernmeer, 5 keer zo groot als het IJsselmeer en ook druk bevaren door coasters vanuit Göteborg via het Trollhättekanaal. Vanuit Sjötorp kom je eerst in een groot scherengebied. Het Trollhättekanaal start in het zuiden van het meer bij Vänersborg, het volgend doel na vertrek uit Sjötorp.

Een traditioneel Zweeds huis in Sjötorp.

De volgende dag "nemen" we sluis 2-3 en schuiven we een haven op voor de allerlaatste sluis met uitzicht op het Vänernmeer. We liggen er dan nog zo'n 3 meter boven.

We blijven nog een paar daagjes om te wandelen en te fietsen. Ook de 'Diana' kwam nog naar het Vänernmeer om door te varen naar Mariestad.

's Avonds om half elf (je kunt de krant buiten nog lezen, zo licht is het) komt de 'Juno' ook nog langs op weg naar Göteborg. De kanaalboten worden ook buiten de "plezier"-tijden geschut. Anders kunnen de het traject Göteborg-Stockholm nooit in een dag of 6 afleggen.

Van Sjötorp naar Mariestad 17 juli (10 km, 1 sluis, de laatste).
Bij de laatste sluis moeten we ons vignet en de servicekaarten voor het Götakanaal inleveren bij de sluismeester. We gaan nu het "grote" water weer op.

Vanaf het Vänernmeer ziet Sjötorp er zo uit en langzamerhand vervaagt dit beeld en zie je alleen nog kust met bos met daarboven uitstekend, de zendmast.

Zweden 2018
Deel 1: Groningen - Götakanaal (via Stockholm)
Deel 2: Het Götakanaal (Mem - Sjötorp)
Deel 3: Het Vänernmeer (Sjötorp - Vänersborg)
Deel 4: Het Trollhättekanaal (Vänersborg - Göteborg)
Deel 5: Göteborg - Groningen (via Kopenhagen en Middelfart)